Kwestia szkoleń w czasie pracy nie została uregulowana jednoznacznie w przepisach prawa i budzi w dalszym ciągu wiele wątpliwości. Jak zakwalifikować czas, w którym pracownik odbywa szkolenia specjalistyczne, dodatkowe, dobrowolnie czy z polecenia pracodawcy np. podczas weekendów?
Szkolenia BHP to czas pracy
Kodeks pracy reguluje jednoznacznie kwestie związane z odbywaniem przez pracownika szkoleń BHP. Art. 2373 § 2 i 3 Kodeksu pracy wskazuje, że jest to szkolenie obowiązkowe na koszt pracodawcy, które powinno odbywać się w godzinach pracy.
Jeśli jednak odbywa się po godzinach pracy, czas na jego odbycie jest wliczany do czasu pracy i zakwalifikowany jako praca w godzinach nadliczbowych za co przysługuje pracownikowi wynagrodzenie z dodatkiem lub rekompensata w postaci przyznania czasu wolnego.
Szkolenia w czasie pracy
Istnieje pogląd, że wliczanie czasu poświęconego na szkolenie zależy od jego rodzaju oraz od tego czy jest obowiązkowe lub dobrowolne.
Przepisy określają jako czas pracy, czas w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie lub innym miejscu przeznaczonym do wykonywania pracy.
Szkolenia odbywające się w czasie pracy, na które pracownik został skierowany przez pracodawcę zalicza się jako pozostawanie do dyspozycji pracodawcy z zachowaniem przewidzianego wynagrodzenia.
Również szkolenia dobrowolne odbywane w godzinach pracy, na które pracodawca wyraził zgodę jest kwalifikowane jako czas pracy. Nie może mieć miejsca sytuacja, w której pracownik nie otrzyma za ten czas wynagrodzenia lub zostanie ono obniżone.
Szkolenia po godzinach pracy
Szkolenia, które odbywają się poza godzinami pracy nie są czasem pracy. Z tego tytułu pracodawca nie ma obowiązku udzielania w zamian czasu wolnego ani wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.
Szkolenia obowiązkowe
Tu sprawa wydaje się najbardziej dyskusyjna. Wątpliwe jest jednak za uznanie jako czas pracy czasu szkolenia odbywanego w weekendy, które zostało zorganizowane przez pracodawcę i uznanego za obligatoryjne. Oczywiście prawo reguluje, że pracownik powinien wykonywać polecenia służbowe oraz swoją pracę w sposób należyty i staranny. Nie uczestniczenie w takim szkoleniu jednak nie może być bezpośrednią podstawą do zwolnienia pracownika. Choć w dalszej perspektywie sytuacja pracownika i jego ocena może ulec pogorszeniu ze względu na brak uzyskania wymaganych przez pracodawcę kwalifikacji.
Inaczej sprawa się ma w przypadku wymaganych kwalifikacji określonych w umowie pracy, układach zbiorowych pracy czy regulaminach pracy.
Szkolenia dobrowolne
Pracownik, który decyduje się wziąć udział w szkoleniu poza normalnymi godzinami pracy również nie może liczyć na uznanie czasu szkolenia za czas pracy. W związku z tym także nie otrzyma dnia wolnego w zamian, ani rekompensaty pieniężnej. W świetle obowiązujących przepisów również w przypadku takich szkoleń brak uczestnictwa pracownika nie może stać się przyczyną zwolnienia. W długoterminowej perspektywie brak wymaganych kwalifikacji może skutkować brakiem przydatności danego pracownika na wspomnianym stanowisku pracy, a co za tym idzie może stać się przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę. Oczywiście zasadność takiego wypowiedzenia może być kwestionowana przed sądem pracy.
Podsumowanie
Jako czas pracy kwalifikowane są szkolenia odbywające się w godzinach pracy bez względu czy są one dobrowolne czy obowiązkowe.
Szkolenia poza normalnymi godzinami pracy oraz w weekendy nie są zaliczane do czasu pracy i nie przysługuje za nie rekompensata.
Co do obowiązku odbycia szkolenia poza godzinami pracy pracodawca może bronić poglądu konieczności w drodze wydanego polecenia służbowego. Pracownik w przypadku wypowiedzenia w dalszej perspektywie czasowej umowy z tego tytułu może kwestionować jego zasadność.
